NHỮNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN LIÊN HIỆP HTX THƯƠNG MẠI
Những năm qua, đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, với sự quyết liệt, linh hoạt trong chỉ đạo điều hành của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, giám sát của HĐND, sự chung sức, đồng lòng của các cấp, các ngành, người dân và cộng đồng doanh nghiệp trong thực hiện mục tiêu kép nên, Bắc Ninh vẫn đạt được kết quả tích cực trên các lĩnh vực. Kinh tế duy trì ổn định, các lĩnh vực văn hoá, xã hội, môi trường, quốc phòng, an ninh đạt nhiều kết quả tích cực; An sinh xã hội đảm bảo. Công tác điều hành kế hoạch phát triển KT-XH được triển khai đồng bộ, nhiều giải pháp sáng tạo đem lại hiệu quả thiết thực.
Sở dĩ đạt được những thành tựu trên là do Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã xác định được vai trò quan trọng của các thành phần kinh tế, trong đó có kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX.
Từ nhận thức kinh tế tập thể với nhiều hình thức đa dạng, mà nòng cốt là HTX dựa trên sở hữu của các thành viên và sở hữu tập thể, liên kết rộng rãi các hộ sản xuất kinh doanh, những người lao động, các doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc các thành phần kinh tế. Không giới hạn quy mô, lĩnh vực và địa giới hành chính. Kinh tế HTX bao gồm lợi ích của các thành viên và lợi ích tập thể, đồng thời coi trọng lợi ích xã hội của thành viên, góp phần xóa đói giảm nghèo, tiến lên làm giàu cho các thành viên. HTX cần được coi là công cụ quan trọng, bảo đảm an sinh xã hội và thúc đẩy xây dựng nông thôn mới.
Kết quả dự kiến đến hết năm 2022, toàn tỉnh có 694 HTX. Trong đó, 552 HTX hoạt động trong lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp, 116 HTX hoạt động trong lĩnh vực phi nông nghiệp (Trong đó: 02 Liên hiệp HTX) và 26 quỹ tín dụng nhân dân). Với tổng số thành viên HTX khoảng 95.035 người, tổng số lao động làm việc thường xuyên trong HTX khoảng 19.800 người.
Tuy nhiên HTX còn những hạn chế cần giải quyết:
- Số lượng HTX lớn, nhưng quy mô nhỏ, trong đó HTX dịch vụ nông nghiệp chủ yếu là quy mô thôn.
- Đội ngũ cán bộ HTX chưa qua đào tạo chiếm tỷ lệ cao và phần lớn là trên 50 tuổi.
- Nguồn vốn của HTX còn hạn chế, tiếp cận các nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng còn thấp do không có tài sản “thế chấp”. Từ đó không đáp ứng được cơ chế thanh toán của doanh nghiệp đó là: Nhận hàng trước – thanh toán sau.
- Hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX phần lớn chưa theo kịp nhu cầu thị trường, dẫn đến lợi nhuận thấp.
- Tính liên kết trong nội bộ khu vực HTX và HTX với doanh nghiệp còn yếu.
Hiện nay, các HTX còn nhiều vấn đề tồn tại, tuy nhiên thành viên cơ bản vẫn hài lòng với hoạt động của HTX vì họ cho rằng HTX vẫn là chỗ dựa cần thiết để hỗ trợ, phục vụ cho sản xuất kinh doanh của hộ thành viên. Do vậy, trong thời gian tới vẫn cần phát triển Liên hiệp HTX đặc biệt là Liên hiệp HTX thương mại với mục tiêu hoạt động đáp ứng được yêu cầu thành viên là: huy động vốn, liên doanh liên kết, cung cấp hàng hóa dịch vụ, tạo việc làm và tạo lợi nhuận cho thành viên. Đây là loại hình tổ chức thực hiện rất tốt dịch vụ “đầu vào” và dịch vụ “đầu ra” cho sản xuất kinh doanh của thành viên, từ đó hình thành chuỗi giá trị, từ cung ứng giống, vật tư – sản xuất – bảo quản, chế biến – tiêu thụ sản phẩm…
Đến nay, toàn tỉnh có 02 Liên hiệp HTX. Trong đó, Liên hiệp dịch vụ sản xuất và tiêu thụ sản phẩm Lương Tài được thành lập năm 2019 hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại dịch vụ với 18 HTX thành viên, trong đó có 16 thành viên là HTX nông nghiệp và 02 thành viên là HTX tiểu thủ công nghiệp. Kết quả đạt được của Liên hiệp trong 2 năm qua: Liên hiệp giúp các thành viên tiếp cận chính sách hỗ trợ của Nhà nước, tiếp cận ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất kinh doanh, sản xuất các hàng hóa theo nhu cầu thị trường cần nhằm tăng giá trị, giúp các thành viên tham gia các hội nghị, hội chợ xúc tiến thương mại trong và ngoài tỉnh, quảng bá giới thiệu các sản phẩm của, tạo công ăn việc làm cho 155 lao động thường xuyên và hàng trăm lao động thời vụ với mức lương ổn định từ 5 – 7trđ/người/tháng, đảm bảo quyền lợi cho các thành viên và mang lại doanh thu cho Liên hiệp hàng tỷ đồng/ năm, nộp thuế cho nhà nước đúng và đủ theo quy định.
Liên hiệp HTX phát triển chợ và thương mại Bắc Ninh thành lập cuối năm 2021 hoạt động trong lĩnh vực thương mại với 04 HTX thành viên, có số vốn điều lệ là 30 tỷ đồng. Đến nay, Liên hiệp đang từng bước đi vào hoạt động ổn định.
Liên hiệp hợp tác xã là là tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư cách pháp nhân, do các hợp tác xã, doanh nghiệp tự nguyện thành lập và hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm đáp ứng nhu cầu chung của hợp tác xã thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng và dân chủ trong quản lý Liên hiệp hợp tác xã. Liên hiệp HTX là cầu nối cung cấp dịch vụ và tiêu thụ sản phẩm cho các HTX thành viên của Liên hiệp.
Sự cần thiết phát triển Liên hiệp HTX thương mại
Là một tổ chức kinh tế tập thể, Liên hiệp sẽ tổ chức các hoạt động kinh doanh tốt nhất từ cung ứng vật tư sản xuất… đến tiêu thụ. Liên hiệp còn góp phần giải quyết những khó khăn hiện nay đối với hộ nông dân thông qua hoạt động của các HTX, đặc biệt là các HTX nông nghiệp. Đồng thời tham gia tiêu thụ và chế biến nông sản thực phẩm, chuyển giao ứng dụng, đổi mới công nghệ, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, tăng thu nhập hộ nông dân, gia tăng giá trị sản phẩm hàng hóa...
Điểm mạnh của Liên hiệp HTX:
Nếu là một HTX kinh doanh nhỏ lẻ, manh mún thì rủi ro của cơ chế thị trường sẽ rất cao. Hơn nữa, một HTX riêng biệt thì không thể ôm đồm tất cả các lĩnh vực mình cần. Chính vì vậy, thành lập Liên hiệp HTX là một bước tiến rất quan trọng, vừa giảm thiểu rủi ro trên thị trường vừa có thể kết hợp với các HTX thành viên khác, khi đã thành lập liên hiệp các thành viên trong liên hiệp sẽ hỗ trợ cho nhau trong hoạt động sản xuất kinh doanh.
Một vấn đề nữa là thị trường cung ứng vật tư đang trôi nổi, chất lượng lại không đảm bảo, các HTX chưa thể kiểm soát được hết tình hình này. Chính vì vậy Liên hiệp sẽ là cầu nối đảm bảo cung ứng về số lượng và chất lượng. Thêm vào đó, những rủi ro của thị trường cũng sẽ giảm bớt, các sản phẩm làm ra sẽ đủ sức cạnh tranh trên thị trường. Khi đã liên kết với nhau, các HTX sẽ hỗ trợ nhau trong nhiều lĩnh vực, sản phẩm cuối cùng sẽ có chất lượng tốt nhất.
Một HTX đơn lẻ sẽ khó khăn trong huy động vốn, tranh thủ các nguồn vốn vay ưu đãi, nhưng khi gia nhập liên hiệp sẽ có thể tranh thủ được các nguồn này từ các thành viên Liên hiệp. Cũng từ đó, phương tiện lao động, máy móc kỹ thuật sẽ được nâng cao. Đặc biệt là có thể tích lũy được một số lượng hàng hóa để có thể bán hàng bình ổn giá khi giá thị trường không ổn định. Đây cũng là điều rất quan trọng của Liên hiệp, bởi khi hoạt động đơn lẻ, một HTX không thể chống chọi với các đợt bão giá. Hoạt động Liên hiệp, các thành viên sẽ hỗ trợ nhau trong việc phát triển kinh tế trên địa bàn. Liên hiệp là cầu nối giữa các thành viên với nhau, là một tập thể hoàn chỉnh để cùng vươn lên vì lợi ích chung. Khi quyền lợi mỗi thành viên được đặt ngang nhau thì tất cả đều muốn hỗ trợ cho nhau để quuyền lợi của mình cũng được nâng cao.
Ngoài ra, liên hiệp sẽ tăng cường các nguồn lực cho các HTX, là cầu nối giúp các HTX thành viên, các hộ nông dân phối hợp, liên doanh, liên kết mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh; khai thác và tận dụng tối đa thế mạnh tại mỗi HTX thành viên. Phát triển Liên hiệp HTX là góp phần phát triển chuỗi giá trị từ khâu sản xuất tới khâu tiêu thụ, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế tập thể hiện nay.
Những khó khăn và hạn chế cần được khắc phục
Bên cạnh những mặt tích cực trong việc phát triển mối quan hệ với các thành phần kinh tế khác nhau, trong quá trình triển khai hợp tác, Liên hiệp HTX gặp phải một số khó khăn cũng như:
Về mặt khách quan, một trong những khó khăn lớn đối với các Liên hiệp hợp tác xã trong quá trình triển khai các mối quan hệ hợp tác phát triển là định kiến về thành phần kinh tế tập thể nói chung và các hợp tác xã nói riêng. Khi được nhắc đến một đơn vị hợp tác xã, nhiều tập thể và cá nhân vẫn hình dung theo thô hình hợp tác xã kiểu cũ với sự thiếu năng động và hạn chế về nguồn lực phát triển gây nhiều hoài nghi của đối tác trong quá trình hợp tác kinh doanh. Trong thời gian tới, cần có sự quảng bá, tuyên truyền sâu rộng hơn đối với hình thức hợp tác xã kiểu mới với nhiều định hướng tiến bộ, xóa bỏ định kiến trong cách nhìn của các thành phần kinh tế khác và của xã hội.
Bên cạnh đó, Liên hiệp HTX không nhận được sự ưu đãi về thuế hoặc một số chính sách còn khó tiếp cận, và vẫn phải chịu sự cạnh tranh gay gắt với các đơn vị thuộc các thành phần kinh tế khác.
Tuy nhiên, về mặt chủ quan, bản thân một số hợp tác xã thành viên vẫn còn chưa thực sự năng động, vì vậy không theo kịp sự phát triển của các thành phần kinh tế. Mặt khác, do thiếu nguồn lực, quy mô nhỏ lẻ và thiếu sự gắn kết liên thông với nhau nên các hợp tác xã hoạt động chưa hiệu quả.
Đa số các mặt hàng mà các hợp tác xã cung ứng còn mang tính thủ công, khâu bao bì đóng gói chưa được quan tâm chú trọng và chưa đăng ký tiêu chuẩn chất lượng.
Định hướng và các giải pháp phát triển HTX, Liên hiệp HTX trong thời gian tới
Để củng cố và phát triển bền vững hơn trong môi trường kinh doanh mới với sự cạnh tranh giữa các thành phần kinh tế, việc phát triển Liên hiệp HTX là phù hợp nhằm tăng cường hợp tác với các thành phần kinh tế khác là một mục tiêu quan trọng của các tổ chức hợp tác xã.
Một trong những nguyên tắc cơ bản của Liên hiệp HTX là xây dựng và phát triển các mối quan hệ với các thành phần kinh tế khác, vì lợi ích của khách hàng và hướng đến cộng đồng xã hội. Theo định một số định hướng trong quan hệ hợp tác với các đơn vị kinh tế như sau:
Một là, phát triển mạnh mẽ mối quan hệ hợp tác theo chiều sâu:
Bên cạnh duy trì mối quan hệ hợp tác rộng khắp, công tác phát triển quan hệ kinh tế theo chiều sâu là trọng tâm. Đối với các nhà cung cấp và các đối tác kinh doanh hiện nay, chú trọng chọn lọc và phối hợp cung ứng những mặt hàng xã hội có nhu cầu cao, đáp ứng thị hiếu tiêu dùng, phục vụ khách hàng một cách chu đáo nhất, chọn lọc chặt chẽ hơn ngành nghề cần phối hợp với từng đối tác riêng biệt. Những mối quan hệ chủ đạo sẽ được nâng lên tầm cao mới thành đối tác chiến lược, hợp tác một cách toàn diện trong chiến lược kinh doanh chung và các hoạt động khác với nhiều ưu đãi đặc biệt cho đôi bên. Nghiên cứu kết hợp những điểm mạnh của Liên hiệp HTX và các đơn vị khác thuộc nhiều thành phần kinh tế khác nhau để hợp lực cùng phát triển bền vững.
Hai là, tăng cường đầu tư nguồn - vật lực nhằm cải tiên quy trình và nội dung hợp tác theo hướng chuyên nghiệp hóa. Những trang thiết bị được nghiên cứu cải tiến để nâng cao tính hiệu quả trong quan hệ kinh doanh.
Ba là, ưu tiên hỗ trợ hợp tác với thành phần kinh tê tập thể nói chung và các hợp tác xã nói riêng. Đẩy mạnh giúp đỡ các hợp tác xã thành viên nhằm tạo lập cho các hợp tác xã thành viên một hướng kinh doanh phù hợp theo hệ thống, chủ động hơn, trong phát triển hợp tác với các thành phần kinh tế khác.
